etnik milliyetçilik ne demek?

Etnik milliyetçilik, etno-milliyetçilik ya da mikro milliyetçilik,**** milliyetin etnisite açısından tanımlandığı bir milliyetçilik biçimidir. Millî kimliği oluşturan, kültür, tarih ve ülkü birliği gibi hakim kültür unsurların oluşturduğu millî şuur yerine; boy, aşiret, kabile, mezhep ve etniklik gibi dar kapsamlı bir şuuru benimseyen etnosentrik milliyetçilik görüşüdür.[1][2][3]

Etnik milliyetçilik, etnik grupların, millî kültürün temelini oluşturan hakim kültürü reddederek, "milletlerin, genellikle ortak bir dil, ortak bir inanç ve ortak bir etnik soy içeren ortak bir mirasla tanımlandığı" milliyetçilik biçimidir.[4] O ülkenin vatandaşı olsanız dahi, bu durumlarda eğer etnisiteniz farklıysa 2.sınıf vatandaş durumuna düşebilmeniz bile mümkündür.[5][6]

Mikro milliyetçi başkaldırı

Millî devlet yapısının hayati unsurlarından biri, ülke sınırları içinde tek millî kültürün var olmasıdır. Ulus devletlerde hâkim millî kültürün dışında kalanlar desteklenmez ve aynı zamanda zorla da ortadan kaldırılamazlar. Millî kültür ile kaynaşmazlık halinde ötekileşen kültürler ana milletten kopmaya kadar gidebilirler. Ernest Gellner’e göre merkezi rejimden başkalaşan kültürlerin iki seçeneği vardır: Asimilasyon veya kendi milliyetçiliğini oluşturmak. Çoğu azınlıklarda yaygın karşılaşılan durum asimilasyondur ancak gitgide artan oranlarda bazıları millî devlet içinde hukuki bir yapı edinme amacıyla söylem geliştirmeye başlamışlardır. Tek kültürlü millî devletlerde bir azınlık kültürü hâkim millî kültürü reddederse ayrı bir millet olma isteğini ortaya koyar. İskoçya ve Katalonya örneğine karşı Bask örneğinde olduğu gibi eğer tarihte ayrı bir devlet var olmadıysa bölücü taleplerin hukukiliği etnik, kültürel veya dil farklılıklarına dayandırılır.[7]

Bölücü talepler geçerli nedenlere dayandırılsa bile ana ülkenin yeni bir millî devlete bölünmesiyle dünyadaki gerçek etnik ve kültürel bölümlemeyi yansıtan bir çözüme ulaşılamaz. Millî devletlerin siyasi sınırlarının tersine, sosyal gruplarınki düzensizdir. Kültür ve dil sabit ve durağan yapıda değildir. Kültürler, lisanlar, dinler, mezhepler akışkan bir yapıda olduğu halde millî devletlerin katı ve değişmez sınırları öyle değildir.[8]

Bu kültürel sınırlar durağan olsa bile bu bölümlemeleri hukuki bir anayasal kavram içinde tanımlayabilmek imkânsızdır. İnsanlar, etnikliğe, konuşulan lisan ve lehçelere, kültürlere ve dinlere göre muntazam bölümlenmiş bölgelere ayrılmış birimler halinde yaşamazlar. Yeryüzündeki hiçbir sınır, kültür, inanç ve var olan kimlikleri yansıtmaz. Herhangi bir bölümleme girişimi daima mutsu bir kitleyi de bölünen kısım içinde bırakır. Eğer Bask bölgelerine bağımsızlık verilmiş olsaydı bile bu bölgelerde yaşayan çok fazla sayıda Fransızca ve İspanyolca konuşanlar muhtemelen hoşnutsuz olacaklardır.[9]

“Katı sınırlar”’ filozofisinin trajik sonuçları eski Yugoslavya’da meydana gelen şiddet hadiselerinde görülebilir. Radikal fanatik mikro milliyetçilerin her biri kendi millî devletlerini veya öz ülkelerini talep ettiler. Aslında isteklerine uygun bölümlemeler toprak üzerinde hiç olmamıştı. Mikro milliyetçi radikallerin kendilerince millî devlet değerler dizisi bağlamında ulaştıkları rasyonel sonuç karşı etniklikten olanları sürmekti. Eski Yugoslavya’da patlak veren olaylar tek değildir. Bask bölgesi Euskadi’de ETA, öz Bask ülkesi talebi uğrunda hâlen İspanya devletine karşı savaş vermektedir. Kuzey İrlanda’da iki kültür senelerce savaştı. Fransa’nın Korsika ve Britanny bölgesinde ayrılıkçılar Fransa’ya karşı geçen 30 yıl boyunca mücadele etti.[10]

Etniklik

Etnik grubun tanımını John Milton Yinger üç içeriğe göre tanımlandırmıştır.

Grup, toplumdaki başkaları tarafından dilleri, dinleri, soyları ve geçmişte yaşadıkları bölge gibi bazı hasletlerin birleşimine dayanan farklılıklara göre ayırt edilir.
Grubun üyeleri de kendilerini farklı aidiyete tabi addederler.
Kendi gerçek veya mitolojik ortak kültür ve kökenleri etrafında inşa edilmiş paylaşılan aktivitelere iştirak ederler.

Bu üç kıstas gruplarda ve bireylerde değişkenlik gösterir ve ölçütleri karşıladığı oranda etniklikleri ölçülür. Ayrıca belirlenen üç kıstasın birleşimleri kişiden kişiye farklı değerlendirilir değiştiğinden nesnelliğe sahip değil özneldir.

AB'de mikro milliyetçilik

1992 Maastricht Anlaşması ile birlikte kültürel çeşitliliğin korunması, AB'nin bir ilkesine dönüşmüş ve bölgesel yönetimler teşvik etmiştir. Avrupa birliğindeki yeni devlet anlayışı ve ulus üstücülük paralelindeki değişim, ulusal azınlık ve özerk bölge hareketlerini yeni bir sistem oluşturmaya zorlamaktadır.